بازی درمانی؛ دنیای رنگی کودکانه
عروسک، نقاشي، خالهبازي، قصه خواني،نمايش و… همه از علاقهمنديهاي کودکان هستند. اما چرا کودکان بايد بازي کنند؟
بازي کردن، با مغز و هوش کودکتان ارتباط مستقيمي دارد. تا به حال به اين فکر کردهايد که چرا بچهها اينقدر بازي کردن را دوست دارند يا اينکه اگر اين نياز در آنها سرکوب شود، چه بلايي سر روح و جسم آنها ميآيد؟ اصلا چرا دختربچهها اينقدر جذب عروسکهايشان ميشوند يا دوست دارند که همراه بزرگترها يا والدينشان خالهبازي کنند؟ مجلهي پيام دلتا پاسخ سوالات شما را ميداند؛ پس با ما همراه باشيد.
بازي درماني چيست؟
بازيدرماني روشي است که به ياري کودکان ميشتابد تا بتوانند مسائل خود را به دست خويش حل کنند. بازيدرماني به کودک اجازه ميدهد جهان را در مقياس کوچکتر با دستان خود بسازد و تحت نفوذ درآورد. تجربهاي کوچک اما واقعي!
انواع بازي
بزن بريم خالهبازي! قطعا هر کدام از فرزندان ما مهارتها و ويژگيهاي شخصيتي متفاوتي دارند و بر اساس اين تيپهاي شخصيتي ممکن است جذب بازيهاي مختلفي شوند که در ادامه اين مقاله آنها را معرفي ميکنيم.
بازيهاي اکتشافي
اين بازيها سبب چالاکي و افزايش مهارتهاي حسي و حرکتي و تقويت سيستم عصبي کودک ميشود. از جمله اين بازيها مي توان به تخته تعادل، استخر توپ، نقاشي با انگشت و کولاژ اشاره کرد.
بازيهاي عاطفي- اجتماعي
کودکان از طريق اين نوع بازيها احساسات، ناکاميها و اضطرابهاي خود را بيان ميکنند. بيان احساسات به روش صحيح و موثر باعث افزايش توان سازگاري آنها ميشود. به کمک اين بازيها کودک مهارتهايي مانند عزت نفس، اعتماد به نفس، خودآگاهي، استقلال، ارتباط موثر با ديگران، همکاري و مسئوليتپذيري را ميآموزد. بازيهاي خيالي، سيني شن، ايفاي نقش، داستانسازي از جمله بازيهاي عاطفي- اجتماعي هستند.
بازيهاي ذهني (هوشي)
رشد و تکامل ذهن کودک بيش از ساير جنبهها مورد توجه همگان است؛ زيرا يادگيري يک فرايند ذهني است. کودک به کمک بازيهاي ذهني از طريق دستکاري اشياء و تماس با محسوسات حقايق را کشف ميکند و از اين راه تجربه ميآموزد. بازي با مکعبها، کارتهاي حافظه، دومينوها، سازهها، ساختنيها، ديوارکها و بازيهاي کلامي از جمله اين بازيها هستند.
دنياي اسباببازيها
بازي با وسايل مختلف ميتواند علاوه بر رشد و پروش فکري و ذهني کودک، به اعتماد به نفس کودکان خلاق هم کمک کند. البته نقش والدين هم در انتخاب نوع اسباببازيها و مشارکت آنها در بازي بسيار موثر است.
اسباببازيها و مواد بازي
اين دسته از وسايل بازي بچهها بسيار گستردهاند؛ مثلا دخترها هميشه عاشق عروسکهايشان هستند البته در انتخاب نوع وسايل بازي و عروسکها نيز بايد دقت کنيد. انتخاب يک عروسک باربي ممکن است با فرهنگ خانودههاي ايراني سازگاري نداشته باشد و باعث تغييرات منفي در تفکرات کودک شود. از جمله اين وسايل بازي ميتوان به اين موارد اشاره کرد:
خانه و خانواده عروسکها، تختخواب عروسک، کالسکه عروسک، لباسهاي عروسک، عروسکهاي پارچهاي، شيشهشير، تلفن، کتابهاي داستان، سازهها، لگو، کارتهاي بازي، ميز و صندلي کودک، کيسه غله، سيني شن، گل رس، انواع ماژيک و مدادها، کاغذ و چسب، ظروف و کارد و چنگال پلاستيکي، سبد خريد، وسايل نقليه، خرس پشمالو، وسايل پزشکي و ماسکهاي مختلف.
حيوانات مينياتوري
حيوانات اهلي، جنگلي، دايناسورها، خزندگان، حشرات، درياييها در اندازههاي مختلف همه از اين دسته اسباببازيها هستند. هدف اصلي بازي اين است که به کودک امکان دهيم تا در مورد استنباطش از روابط شخصي خود و روابط ديگري که در خانواده وجود دارد به داستانسرايي بپردازد.
بررسي روابطش با ديگران در گذشته، حال و آينده، دستيابي به شناخت کاملتري از موقعيت خود در خانواده، بررسي و کشف ترسهاي مربوط به روابط آينده خود و ديگران و خيالپردازي راجع به روابط احتمالي آينده از ديگر اهداف بازي با اين اسباببازيها است. فرايند استفاده از حيوانات مينياتوري اساسا فرافکنانه است.
کار با سيني شن
کار با سيني شن به کودک فرصت ميدهد تا داستانسرايي کند و در تخيل خود رويدادها و موقعيتهاي گذشته و کنوني را باز آفريني کند. او در خلال اين بازي ميتواند رويدادهاي خاص گذشته، حال و آينده را بررسي کند، آن چيزهايي که برايش قابل قبول نبوده يا نيستند، به عمل درآورد؛ سرانجام کودک شما نسبت به رويدادها به درک شناختي و کسب بينش لازم ميرسد و ميتواند براي مسائل مختلف راه حل پيدا کرده و بين دوگانگيها هماهنگي برقرار کند.
نقاشي، رنگآميزي و کولاژ
اين رسانهها تمرکز بر خلاقيت دارد و کودک را به کاوش و آزمايش ترغيب ميکند. همچنين به کودکان اجازه ميدهد تا با استفاده از تخيل، نمادپردازي، افکار دروني، احساسات و تجاربشان را بيان و منتقل کنند. بيان شرح حال، ابراز احساسات هيجاني شديد يا راندهشده و کمک کردن به کودک در کنترل رويدادهايي که تجربه کرده است يا تجربه ميکند، جزء اهداف مهم اين بازيها محسوب ميشود.
کولاژها صحنه ديگري را براي بروز خلاقيت کودکان فراهم ميآورند. کولاژ اين فرصت را به کودک ميدهد تا بين بافت و ساختار اشياء (پرها، خاک اره و پنبه) و احساسات هيجانياش ارتباط برقرار کند. کولاژها رسانه مناسبي است تا کودک از توصيفهاي سطحي به سمت توصيفهاي عميقتر و خودافشايي حرکت کند.
مسافرت خيالي
تکنيک بسيار قدرتمندي که براي فرايند مشاورهي کودک مفيد و سودمند محسوب ميشود، مسافرت خيالي است. اين مسافرت ميتواند به کودک کمک کند تا با تجاربي که برايش دردناک بودهاند و به همين دليل احتمالا سرکوب شدهاند، ارتباط برقرار کند. به او امکان ميدهد که با ناراحتي و درد درونياش سازگار شود و سپس از طريق فرايند مشاوره با آن درد مقابله کند.
از اهداف اين شيوه بازي ميتوان به مواردي چون کمک کردن به کودک در بيان شرح حال، ارتباط برقرار کردن با تجارب سرکوبشده، کسب تجربه و کشف رفتارهاي جايگزين با نتايج رضايتبخش اشاره کرد.
کتابها و داستانها
کتابها براي مقاصد آموزشي بسيار مناسب هستند. همچنين خلق داستان از نظر درماني مفيد است. کتاب براي کسب آگاهي در مورد مسائلي همچون سوءاستفاده جنسي، خشونت، خشم، جدايي، طلاق و مرگ استفاده ميشود. اينکه والدين معمولا شبها براي بچهها قصه بگويند، ميتواند در رشد شخصيات آنها کمک کند و تا حد زيادي موثر باشد؛ پس با کودکان و دنياي بازيهاي رنگي آنها همراه باشيد.
همچنين بخوانيد:
وابستگي به موبايل و نشانه هاي اين اعتياد
از هرچه بترسيم سرمان مي آيد
اختلال رواني؛ ترس از قضاوت ديگران
طلا بخوريم!
چرا بايد موزيک گوش کنيم؟
